Ο Θεόδωρος ο Φωκαεύς (1790 – 3 Οκτωβρίου 1851) ήταν ένας από τους μεγάλους μουσικοδιδασκάλους της Εκκλησιαστικής Μουσικής. Εξέδωσε πολλά μουσικά βιβλία, καθώς και πολύτομη ολοκληρωμένη συλλογή όλων των ψαλλόμενων μελών του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θ. Λειτουργίας. Εξέδωσε κατά τη Νέα Μέθοδο μουσικής σημειογραφίας των τριών μουσικοδιδασκάλων. Δραστήριος μελοποιός και επιμελητής εκδόσεων βασικών βιβλίων, απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη.
Γεννήθηκε στη Φώκαια της Ιωνίας και ήταν γιος τού ιερέως Παράσχου, στον οποίο έκανε τα πρώτα μουσικά βήματά του. Έχασε την όρασή του το διάστημα 1805-1814, πράγμα που εμπόδισε τις σπουδές του. Ο Θεόδωρος έμαθε την Παλαιά Μέθοδο της μουσικής σημειογραφίας στις Κυδωνίες από τον αδελφό του Αθανάσιο. Εκεί έμαθε καλά τη μουσική τέχνη καθώς είχε γρήγορη μουσική αντίληψη. Έπειτα μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και ανέλαβε λαμπαδάριος (αριστερός ψάλτης) στον Άγ. Δημήτριο στα Ταταύλα, με πρωτοψάλτη (δεξιό ψάλτη) τον Χουρμούζιο τον Χαρτοφύλακα, ο οποίος υπήρξε δάσκαλός του. Έμεινε εκεί έξι έτη. Έγινε μαθητής τού Γεωργίου τού Κρητός. Ο ζήλος του για την τελειοποίηση της ψαλτικής τέχνης τον οδήγησε στον Γρηγόριο τον Πρωτοψάλτη, λαμπαδάριο της Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας. Η ενασχόληση τού Θοδώρου με τα τραγούδια και την έκδοσή τους πρέπει να έχει τις καταβολές της στον Γρηγόριο. Για 25 έτη έψαλλε ως πρωτοψάλτης στον Άγ. Νικόλαο τού Γαλατά με λαμπαδάριο τον Σταυράκη τον Βυζάντιο. Το 1843 ο ίδιος αναφέρει ότι «έκαμα παύσιν τού ψάλλειν καθότι οι σωματικαί δυνάμεις μου δεν συγχωρούσι το έργον τούτο εις το εξής». Ο Γρηγόριος ο Πρωτοψάλτης, ο Χουρμούζιος ο Χαρτοφύλαξ και ο Χρύσανθος εκ Μαδύτου μεταρρύθμισαν τη Μουσική σημειογραφία το 1814 με τη Νέα Μέθοδό τους. Το διάστημα 1815-21 λειτούργησε η 3η Πατριαρχική Μουσική Σχολή, με τη νέα σημειογραφία.
Μαθήτευσε στη Μουσική Σχολή τού Γένους, όμως το 1820-21 έκλεισε η Σχολή αυτή. Δύο-τρία έτη μετά άρχισε να διδάσκει συστηματικά για προσπορισμό την ψαλτική και την εξωτερική (κοσμική) μουσική. Το 1830 άρχισε την εκδοτική δραστηριότητα. Η έγνοια του να ανταποκρίνεται σε αυτήν τον έφθειρε και τον κρατούσε μακριά από τη μελοποιία, όμως τα τελευταία δέκα έτη της ζωής του δημιούργησε το προσωπικό του έργο: τη «Μουσική Μέλισσα» και το «Ταμείον Ανθολογίας», όπου συγκέντρωσε τα δικά του («νέα») συνθέματα. Όπως αναφέρει με ευχαρίστηση «αι προστεθείσαι νέαι μελοποιίαι μου, καθυποβληθείσαι εις την επίκρισιν της Α. Θ. Παναγιότητος και της περί Αυτήν Ιεράς Συνόδου και εξετασθείσαι, επεδοκιμάσθησαν και εκρίθησαν άξιαι δημοσιεύσεως, ως μη νεωτερίζουσαι, αλλά φυλάττουσαι αυστηρώς το ύφος και το μέλος της καθιερωμένης εκκλησιαστικής μουσικής». Απεβίωσε σχετικά νέος στις 3 Οκτωβρίου 1851, άνδρας ενάρετος και φιλογενής, «αναγκαίος έτι εις την κοινωνίαν».
Βιογραφίες του δημοσίευσαν οι γιοί του Κωνσταντίνος (το 1851), Αλέξανδρος (το 1863) και Λεωνίδας (το 1869).
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΗΛ. ΝΤΑΛΙΑΝΗΣ, ΘΕΟΛΟΓΟΣ, ΙΕΡΟΨΑΛΤΗΣ
0 Σχόλια