https://w.facebook.com/eva.mpt/videos/1544243982843971/ (βίντεο Πατήρ Ευάγγελος Παπανικολάου).
Η Εκκλησία παλεύει, αλλά μένει αήττητη, αγωνίζεται, αλλά δε νικιέται! (Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου).
“Και Εκκλησία λέγω όχι μόνο τον τόπο, αλλά και τον τρόπο, όχι μόνο τους τοίχους της Εκκλησίας, αλλά τους νόμους της Εκκλησίας. Όταν καταφεύγεις στην εκκλησία μην καταφεύγεις στον τόπο, αλλά στη γνώμη. Γιατί εκκλησία δεν είναι τοίχος και στέγη, αλλά πίστη και τρόπος ζωής….
Τίποτε δεν είναι ίσο με την Εκκλησία. Μη μου λέγεις τα τείχη και τα όπλα, γιατί τα τείχη με το χρόνο παλαιώνουν, ενώ η Εκκλησία ποτέ δε γερνά. Τα τείχη οι βάρβαροι τα γκρεμίζουν, την Εκκλησία όμως ούτε οι δαίμονες τη νικούν. Και ότι τα λόγια αυτά δεν είναι μεγάλη καύχηση το μαρτυρούν τα πράγματα.
Πόσοι πολέμησαν την Εκκλησία και αυτοί που την πολέμησαν χάθηκαν; Αυτή όμως ανέβηκε πάνω από τους ουρανούς. Τέτοιο μεγαλείο έχει η Εκκλησία.
Όταν την πολεμούν, νικάει˙ όταν την επιβουλεύονται, θριαμβεύει˙ όταν τη βρίζουν, γίνεται λαμπρότερη˙ δέχεται τραύματα και δεν πέφτει από τις πληγές˙ κλυδωνίζεται, αλλά δεν καταποντίζεται˙ δοκιμάζεται από τρικυμίες, αλλά δεν παθαίνει ναυάγιο˙ παλεύει, αλλά μένει αήττητη˙ αγωνίζεται, αλλά δε νικιέται….
Μην απομακρύνεσαι από την εκκλησία, γιατί τίποτε δεν είναι πιο δυνατό από την Εκκλησία. Η ελπίδα σου είναι η Εκκλησία, η σωτηρία σου η Εκκλησία, το καταφύγιό σου η Εκκλησία.
Είναι πιο ψηλή από τον ουρανό, είναι πιο πλατιά από τη γη. Ποτέ δε γερνά και πάντοτε είναι νέα.
Γι’ αυτό η Γραφή, για να δηλώσει τη στερρεότητα και τη σταθερότητά της, την ονομάζει όρος˙ για να δηλώσει την αφθαρσία της, την ονομάζει παρθένο˙ για να δηλώσει τη συγγένειά της προς το Θεό, την ονομάζει θυγατέρα˙ για να δηλώσει τη μεγάλη γονιμότητά της, την ονομάζει στείρα που γεννάει επτά˙ για να παραστήσει την ευγένεια της, χρησιμοποιεί χίλια ονόματα….
Γιατί, όπως ο Κύριος της έχει πολλά ονόματα˙ και πατέρας ονομάζεται, και οδός ονομάζεται, και ζωή ονομάζεται, και φως ονομάζεται και βραχίονας ονομάζεται, και εξιλέωση ονομάζεται, και θεμέλιο ονομάζεται, και θύρα ονομάζεται, και αναμάρτητος ονομάζεται, και θησαυρός ονομάζεται, και Κύριος ονομάζεται και Θεός ονομάζεται, και Υιός ονομάζεται, και μονογενής ονομάζεται, και μορφή Θεού και εικόνα Θεού ονομάζεται. Μήπως αρκεί ένα όνομα να παραστήσει το όλον; Καθόλου. Αλλά γι’ αυτόν υπάρχουν άπειρα ονόματα, για να μάθουμε κάτι για το Θεό, έστω και μικρό. Έτσι ακριβώς και η Εκκλησία έχει πολλά ονόματα”.
(Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις Ευτρόπιον, ομιλ. Β, αποσπάσματα, Άπαντα τα έργα, Τόμος 33, Ομιλίες, Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη, 1985).
Ο ΆΓΙΟΣ ΙΩΆΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΌΣΤΟΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΊΑ ΚΟΙΝΩΝΊΑ
Θεία Λειτουργία Χρυσοστόμου και Ιακώβου του Αδελφοθέου.
Το κορυφαίο γεγονός της πληρότητας και της ενότητας της πίστεως μεταξύ του πληρώματος της εκκλησίας, αναμφίβολα υπήρξε και θα υπάρχει η λατρευτική αναφορά της Θείας Λειτουργίας, η οποία κορυφωνόταν με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν ο κύριος διαμορφωτής της Θείας Λειτουργίας, ο οποίος στην εποχή του επεξεργάστηκε και εισήγαγε, με νέο τρόπο δόμησης στην Κωνσταντινούπολη και εν συνεχεία επεκράτησε σε όλη την Ανατολική Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η σημαντικότητα αυτού του εγχειρήματος έγκειται στο ότι η απλοποίηση του Λατρευτικού γεγονότος των πιστών, απαλλάχτηκε από το παλαιότερο λατρευτικό κατεστημένο, το οποίο εκτός από την ανισομέρειά του γινόταν κουραστικό λόγω της διάρκειάς του. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η αρχαιοπρεπής Θεία Λειτουργία του Ιακώβου του Αδελφοθέου, γινόταν την εποχή που κυρίως δεν υπήρχαν ναοί με τέμπλο κ.λπ. και γινόταν αρχικά επάνω στα μνήματα των Αγίων Μαρτύρων την εποχή των διωγμών ή στις κατακόμβες και μετέπειτα όταν τα πράγματα έγιναν λίγο καλύτερα, τότε άρχισε να τελείται κυρίως σε ιδικά διαμορφωμένα σπίτια πιστών η μικρά παρεκκλήσια – ευκτήριους οίκους. Το ευκτήριο, επίσης γνωστό ως “ευκτήριος οίκος“, ήταν όρος ο οποίος χρησιμοποιείτο εντός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς και άλλων ανατολικών ορθόδοξων κρατών, όπως τη Γεωργία, για τον ορισμό ιδιωτικού χαρακτήρα εκκλησιών – προσευχητηρίων και παρεκκλησίων.
Αρχικά πάντως οι πιστοί έκαναν κατά κανόνα την θεία Λειτουργία του Ιακώβου σε συγκεκριμένο καθαγιασμένο σπίτι, με την χρήση τραπεζιού, και εκτός της Αγίας Τραπέζης που έχουν σήμερα οι ιεροί ναοί, η οποία Αγία Τράπεζα των ναών μέσα της έχει τοποθετημένα από τον Επίσκοπο, ιερών λειψάνων Αγίων. (Βλέπε και Περικλέους Ηλ. Νταλιάνη, Η χρήση της Αγίας Λαβίδος στην Θεία Λειτουργία, Αθήνα 2021).
Γι’αυτό και η λειτουργία του Ιακώβου, όταν τελείται σήμερα από τους ιερείς στην μνήμη του Αγίου και Αποστόλου Ιακώβου – τελείται επάνω σε τραπέζι με την χρήση αντιμηνσίου (δηλαδή ευλογημένου υφάσματος από τον Επίσκοπο το οποίο σήμερα κυρίως τοποθετείται επάνω στην Αγία Τράπεζα των εξωκκλησίων, στα οποία τελείται η θεία λειτουργία μία φορά το χρόνο στην μνήμη του τιμωμένου Αγίου). Άρα η εκκλησία δεν θα μπορούσε να μείνει σε αυτή την πρακτική του τραπεζιού, ούτε στην πρακτική να δίνει ξεχωριστά τον τίμιο άρτο από τον τίμιο οίνο, όπως γινόταν στην λειτουργία αυτή του Ιακώβου (βλέπε, Η χρήση της Αγίας Λαβιδας στην θεία λειτουργία).
Έτσι χάρη σε αυτή την διόρθωση που εισήγαγε, έκανε πιο κατανοητή τη Θεία Λειτουργία στους πιστούς, ενώ έδωσε τη δυνατότητα στα νέα ή υποψήφια μέλη της εκκλησίας, να μπορούν ευκολότερα να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν το λατρευτικό γεγονός που αποτελούσε τον πυρήνα της πίστης της εκκλησίας. Επίσης η λειτουργία αυτή αποτελείται από δύο μέρη, την λειτουργία των κατηχουμένων (έως το ευαγγέλιο) και την λειτουργία των πιστών (έως το τέλος της θείας λειτουργίας).
Οργάνωση.
Ο Χρυσόστομος αντιλήφθηκε από τον καιρό που ακόμα ζούσε στην Αντιόχεια, ότι η εκκλησία στην εποχή του είχε αμετακλήτως περάσει στο λεγόμενο Μητροπολιτικό σύστημα. Καίτοι ακόμα δεν είχε εφαρμοστεί πλήρως, σίγουρα η οργανωτική προσπάθεια που κατέβαλε άμα τη αφίξη του στην Κωνσταντινούπολη δείχνει την κατανόησή του για το πως έπρεπε να δομηθεί το εκκλησιαστικό σύστημα γα την ευρύτερη εξυπηρέτηση του ποιμνίου. Αυτή η οργανωτική προσπάθεια διαμορφώθηκε σε δυο επίπεδα. Στην οργάνωση του ανθρώπινου δυναμικού και την οργάνωση του ποιμαντικού έργου. Στην προσπάθεια για καλύτερη εξυπηρέτηση του ποιμνίου συντάσσει και οργανώνει το τάγμα των χηρών και των διακονισσών (δηλαδή των τραπεζών και των βαπτιζομένων και όχι ιερέων διακονισσών, όπως πολλοί σημερινοί αιρετικοί θέλουν να εισάγουν και στην ορθόδοξη εκκλησία, δηλαδή την ιερωσύνη των γυναικών όπως στην Αγγλικανική αίρεση), σε μια προσπάθεια ευρύτερης προσέγγισης του γυναικείου ποιμνίου το οποίο βρισκόταν σε μειονεκτική θέση, λόγω της υποτίμησης της γυναίκας, κάτι το οποίο ο χριστιανισμός διόρθωσε με την ισοτιμία (και όχι ισότητα) των δύο φύλων.
Επίσης οργανώνει το ιερατικό σώμα με τέτοιο τρόπο ώστε οι ιερείς να γίνονται υπηρέτες του λαού και όχι έμμισθοι επαγγελματίες,, οι οποίοι έβλεπαν καθαρά με κοσμικό μάτι την οργάνωση της εκκλησίας. Βέβαια αυτή η οργάνωση δε θα μπορούσε, όπως και το ευρύ ιεραποστολικό έργο που διενήργησε, να θεωρηθεί ενοχλητικό στους μισθωτούς Ποιμένες., οι οποίοι τον έστειλαν στην εξορία. Οπότε στην εποχή που ανέλαβε ο Χρυσόστομος τον επισκοπικό θρόνο, υπήρχε μία άνθηση της εκκλησιαστικής διακονίας, με αποτέλεσμα να δώσει νέα ώθηση και να γίνει παράδειγμα και τύπος καθόλη τη βυζαντινή περίοδο η οργάνωση της εκκλησίας.
Τα Τίμια Δώρα και η Αγία Λαβίδα
Το σημαντικό είναι ότι οι λειτουργίες του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, όπως και του Μεγάλου Βασιλείου, ένωσαν τα τίμια Δώρα μέσα στο ένα Άγιο Ποτήριο, ως προς την θεία κοινωνία των πιστών, τα οποία στην προηγούμενη αρχαία θεία λειτουργία του Ιακώβου, δίνονταν χωριστά. ((Δηλαδή οι πιστοί έπαιρναν πρώτα στο χέρι τον τίμιο άρτο και τον έτρωγαν και εν συνεχεία έπιναν όλοι από το ίδιο Άγιο ποτήριο με τον στόμα τους). Ο Ιερέας έδινε πρώτα τον τίμιο άρτο στο χέρι των πιστών και ο διάκονος έδινε αμέσως μετά από το Άγιο Ποτήριο τον τίμιο οίνο, κάτι που αργότερα δεν ήταν δυνατόν να γίνεται και για πρακτικούς λόγους, διότι οι ενορίες αυξήθηκαν και οι διάκονοι μειώθηκαν σε αριθμό. Επίσης τα νήπια και οι ηλικιωμένοι, έριχναν κάτω χωρίς να το θέλουν τόσο τον τίμιο άρτο, όσο και τον τίμιο οίνο, πρόβλημα το οποίο έλυσε κατά το δυνατόν, η υποχρεωτική καθιέρωση από όλες τις τοπικές Εκκλησίες, της Αγίας Λαβίδας.
Στην λειτουργία του Χρυσοστόμου και τού Βασιλείου, εισάγεται σωστά η Αγία Λαβίδα, η οποία μετά πήρε το σχήμα κουταλιού, (κοχλιάριο), τόσο για να κοινωνούν οι ηλικιωμένοι και τα νήπια, όσο και για να κοινωνάμε όλοι, μαζί το σώμα και το αίμα του Χριστού, όπως είναι και το σωστό, αφού κοινωνάμε το Ανεστημένο και ενωμένο σώμα και αίμα του Χριστού και όχι το χωρισμένο κατά την σταύρωση…. (Βλέπε αναλυτικότερα Περικλέους Ηλ. Νταλιάνη, Η χρήση της Αγίας Λαβίδας στην Θεία Λειτουργία, Αθήνα 2021).
Η ατομική χρήση του Τιμίου άρτου
Επίσης πριν εισαχθεί η Αγία Λαβίδα, πολλοί χριστιανοί έκαναν την καινοτομία να πέρνουν από το σπίτι τους ατομικά σκεύη και να τοποθετούν μέσα τον Άγιο άρτο, αντί να τον βάζουν στο χέρι και να τον τρώνε μέσα στην εκκλησία, τον οποίο εν συνεχεία έπαιρναν στο σπίτι τους και ξεχνούσαν να τον φάνε (ή κάποιοι τον βεβήλωναν κιόλας), με αποτέλεσμα να κοινωνούν μόνο το αίμα του Χριστού και όχι το σώμα. Ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης θεωρεί απαραίτητη τη λαβίδα λόγω της μίξης των τιμίων δώρων, «Επειδή είναι ανάγκη κάθε πιστός να κοινωνεί και από το σώμα και από το αίμα του Χριστού μαζί» («Επεί χρεία και εκ του σώματος ομού και του αίματος του Χριστού κοινωνήσαι πάντα πιστόν»). Η κυριαρχία της λαβίδος ως του πλέον ενδεδειγμένου τρόπου Κοινωνίας δεν είναι άσχετη επίσης και με τον τρόπο Κοινωνίας των αιρετικών Λατίνων, οι οποίοι δεν τεμαχίζουν τον άρτο και δίνουν στους λαϊκούς άζυμο άρτο την όστια [βλέπε και Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα, «Ὁ ρωμαϊκός λειτουργικός τύπος», ἐν Ἐπιστημονική Ἐπετηρίς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν 15 (1960-1964) 198.]. Δηλαδή η Αγία Λαβίδα μας διακρίνει εμάς τους Ορθοδόξους και από το αιρετικό τυπικό των αιρετικών Λατίνων, οι οποίοι έχουν αλλοιώσει το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας (όπως ανωτέρω).
Ο 101 κανόνας της Πενθέκτης και η περίοδος του Κορωνοϊού
Γι’αυτό η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος απαγορεύει τα ατομικά σπιτικά σκεύη ως προς την Θεία Κοινωνία του άρτου (αφού το Άγιο Ποτήριο που μέσα έμπαινε ο τίμιος οίνος υπήρχε) και καθιέρωσε την Αγία Λαβίδα, ώστε οι πιστοί να κοινωνούν σώμα και αίμα Χριστού μαζί. Δυστυχώς την περίοδο του Κορωνοϊού πολλοί ιερείς από άγνοια ή και εσκεμμένα προσπάθησαν να διαστρέψουν αυτή την αλήθεια, προκειμένου να καταργήσουν την Αγία Λαβίδα και να εισάγουν πολλά κουταλάκια στην θεία κοινωνία, ή άλλους βλάσφημους τρόπους διαστρεβλώνοντας ακόμη και την Θεία Λειτουργία του Ιακώβου (Βλέπε και Περικλέους Ηλ. Νταλιάνη, Η Χρήση της Αγίας Λαβίδας στην Θεία Κοινωνία…2021). Ενώ δηλαδή ο 101 κανών της Πενθέκτης απαγορεύει την μετάληψη των τιμίων δώρων στο σπίτι, ως καινοτομία, βεβήλωση και ασέβεια, αυτοί προσπάθησαν να διαστρεβλώσουν την έννοια του κανόνα και να πουν δήθεν ότι “ο κανόνας απαγορεύει την Αγία Λαβίδα”, ενώ στην πραγματικότητα ο κανών επιβάλλει την Αγία Λαβίδα, η οποία ήταν ήδη σε χρήση από πολλές τοπικές εκκλησίες (αλλά τώρα καθιερώνεται παντού), ακριβώς διότι επιβάλλει την κοινή Θεία Κοινωνία των τιμίων δώρων, του Σώματος και του Αίματος Χριστού ταυτοχρόνως και μέσα στο ναό. Ουσιαστικά αυτοί οι ιερείς ως λατινόφρονες, με την δικαιολογία του Κορωνοϊού, έφτασαν στο σημείο να ζητούν την κατάργηση της Αγίας Λαβίδας, έτσι ώστε να οδηγηθούν όπως και οι αιρετικοί Λατίνοι, στον μή κομματιασμένο άρτο και στον εκλατινισμό της θείας Λειτουργίας. Επίσης αφού ο 101 κανών απαγορεύει τα ατομικά σκεύη, απαγορεύει και τα πολλά κουταλάκια που ο Αμερικής Ελπιδοφόρος και ο Καναδά Σωτήριος, έβαλαν στην θεία κοινωνία, αφού δεν πίστεψαν ποτέ ότι πρόκειται για το σώμα και το αίμα του Χριστού. Οπότε θεωρούν οι βλασφημούντες το Άγιο πνεύμα, ότι “αυτό κολλάει δήθεν ασθένειες”
Αλλά ακόμη και εάν θεωρητικά επιστρέφαμε (όπως ζητούσαν κάποιοι άθεοι, ή λατινόφρονες λοιμωξιολόγοι και παπάδες), στην αρχαιοπρεπή θεία λειτουργία του Ιακώβου (η οποία συνήθως γινόταν κυρίως σε σπίτια πιστών, τότε που δεν υπήρχαν ακόμη οι ναοί με το τέμπλο κ.λπ), ακόμη και έτσι οι πιστοί θα κοινωνούν δια του στόματος, από το ίδιο Άγιο Ποτήριο. Οπότε οι οπαδοί “της κατάργησης της Αγίας Λαβίδας”, για άλλη μια φορά, πιάστηκαν αγράμματοι, ανιστόρητοι και αθεολόγητοι!!!
Σε ότι αφορά το ποιμαντικό έργο, ο Χρυσόστομος οργάνωσε σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα τη λατρεία της εκκλησίας, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην ποίμανση μέσω των ομιλιών, οι οποίες είχαν διακοπεί κατά την περίοδο του Νεκταρίου. Θα λέγαμε πως ο Χρυσόστομος έδωσε νέο νόημα στην έννοια κατήχηση μέσω της χρήσης των ομιλιών που παραμένει μέχρι σήμερα πρότυπο ποιμαντικής διακονίας.
Αγία Λαβίδα ή Κοχλιάριον, αποκαλείται το μεταλλικό αντικείμενο σε σχήμα μικρού κουταλιού, το οποίο χρησιμοποιείται για τη μετάδοση της Θείας Κοινωνίας στους πιστούς. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη μετάδοση στους ασθενείς και στα βρέφη. Αργότερα, για πρακτικούς λόγους, η χρήση της γενικεύθηκε. Η γενική και υποχρεωτική χρησιμοποίησή της από όλες τις τοπικές Εκκλησίες, ανάγεται στον 8ο αιώνα και θεωρείτε πως βασίστηκε στο χωρίο του 6ου κεφαλαίου του βιβλίου του Ησαΐα όπου και παραστατικά περιγράφεται ένα Σεραφείμ με λαβίδα (τσιμπίδα) να μεταφέρει από το ουράνιο θυσιαστήριο αναμμένο κάρβουνο, το οποίο ακούμπησε στο στόμα του προφήτη και του είπε ότι συγχωρέθηκαν οι αμαρτίες του. Επίσης με την Αγία Λαβίδα συμβολίζεται και η Θεοτόκος η οποία έδωσε το σώμα της για να γεννηθεί ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός.
Ο λειτουργός, όταν κοινωνήσει το Τίμιο Αίμα, ασπάζεται το άγιο Ποτήριο και λέει τα λόγια που είπε ο άγγελος στον Ησαϊα (Ησαϊας 6,7): «Τούτο ήψατο των χειλέων μου και αφελεί Κύριος τας ανομίας μου και τας αμαρτίας μου περικαθαριεί». (Δηλαδή: Τούτο άγγιξε τα χείλη μου και θα αφαιρέσει ο Κύριος τις ανομίες μου και τις αμαρτίες μου θα καθαρίσει). Επίσης, όταν κοινωνεί τους πιστούς, συνήθως αναφέρει: «Μεταλαμβάνει ο δούλος του Θεού (τάδε) Σώμα και Αίμα Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον».
Βλέπε πιό κάτω λόγχη και Αγία Λαβίδα
Επιμέλεια κειμένων και βίντεο Περικλής Ηλ. Νταλιάνης Θεολόγος, Ιεροψάλτης.
0 Σχόλια